Demissionair minister Mark Harbers kondigde deze week de meest ingrijpende wetswijziging aan in de historie van de rijschoolbranche. Hoewel het lijkt alsof dit besluit nog even snel genomen is voor zijn ministerschap ten einde komt spelen de plannen voor de hervorming van de rijopleiding al langer. In 2021 presenteerde Emile Roemer het onderzoeksrapport ‘Van rijopleiding naar rijonderwijs’. Hij voerde het onderzoek uit in opdracht van toenmalig minister Cora van Nieuwenhuizen. Van Nieuwenhuizen had kort daarvoor het CBR onder ‘verscherpt toezicht’ (curatele) gesteld vanwege chaos en misstanden.
Opvallend aan de voorgestelde wetswijzigingen is dat Mark Harbers in hoofdlijnen de voorstellen uit het rapport Roemer volgt, maar daarbij een van de meest elementaire onderdelen is verdwenen. Zo adviseerde Roemer, nadrukkelijk, om een nieuw instituut op te tuigen: het CCA.
De CCA houdt toezicht op de rijscholen, ontwikkelt en beheert daartoe een leerlingvolgsysteem en heeft een klachtenregeling ten aanzien van rijscholen, rijinstructeurs en examinatoren
Emile Roemer in zijn onderoeksrapport ‘Van rijopleiding naar rijonderwijs’
Juist dat onderdeel is nu gesneuveld. Zorgvuldig voorbereid, zo blijkt op basis van WOO stukken. Zo worden de klachten op het CBR en examinatoren, waarvan Roemer vind dat het CCA die moet uitvoeren, nu ‘ toch ‘gewoon’ bij het CBR neergelegd. Het CCA is daar niet voor nodig zo blijkt uit een onderzoek dat in opdracht van het ministerie is gemaakt.
De onderzoeksopdracht van Emile Roemer reikte echter niet verder dan de rijopleiding voor het B rijbewijs. De vraag vanuit de Vereniging ConsumentenBelang Autorijbewijs en anderen is waarom er geen onderzoek is gedaan naar de oorsprong van bijvoorbeeld de structureel (veel) te hoge wachttijden voor een praktijkexamen of misstanden (bugs) in het ICT platform TOP van het CBR.
‘Er zijn veel aanwijzingen dat de chaos bij het CBR anno 2024 groter is dan in 2019 toen de minister het CBR onder ‘curatele’ stelde. Het grote verschil is dat Alexander Pechtold ze beter verbergt dan destijds de vorige directrice . Een ander groot verschil is dat destijds gedupeerde ouderen [de problemen speelden bij het verlengen van rijbewijzen van bijna 100.000 ouderen, red] van zich lieten horen bij een hoorzitting in de Tweede Kamer. De minister werd geconfronteerd met hartverscheurende brieven van gedupeerde ouderen. Pechtold heeft die problemen opgelost, maar feitelijk heeft de CBR chaos zich nu verplaatst naar de examinering voor het B rijbewijs. De divisiemanager Rijvaardigheid en veel anderen, die destijds verantwoordelijk waren voor de chaos bij het CBR, zitten nog steeds op dezelfde positie. Pechtolds geluk of slimheid is dat hij de puinhopen binnen het CBR lange tijd verborgen wist te houden. Jongeren ondergaan het; ze hebben geen podium en sturen geen boze brieven. Maar de maatschappelijke schade is vele malen groter.’ aldus de Vereniging ConsumentenBelang Autorijbewijs.
Volgens onderzoekers die in opdracht van VCBA periodieke controles doen wordt al twee jaar aangetoond dat het CBR de minister, en dus de Tweede Kamer, bewust verkeerde informatie aanreikt. Zo is de rekenmethode waarmee het CBR slagingspercentage wordt berekend wetenschappelijk niet onderbouwd. ‘Het CBR slagingspercentage is eenvoudig manipuleerbaar en misleidend’ schreven onderzoekers van de Hogeschool al in 2022.
Dan zijn er grote vraagtekens rond de rol die de door het CBR zelf-ontwikkelde Rijopleiding In Stappen (RIS) speelt in de structurele problemen bij de examinering van het praktijkexamen B. Uit onderzoek is gebleken dat een deel van de rijopleider en hun klanten bevoordeeld worden door zogenaamde ‘verborgen’ RIS capaciteit.
Tellingen en metingen bij meerdere CBR locaties tonen al twee jaar aan dat de door het CBR aan de minister gerapporteerde gemiddelde wachttijden ernstig afwijken van de werkelijke wachttijden. Zowel in de zomer van 2023, het voorjaar van 2024 is gebleken uit onderzoek op de CBR locatie Enschede en enkele anderen dat de wachttijden bijna drie keer langer zijn dan het CBR rapporteert aan de minister en in de media bekend maakt. In plaats van de door CBR opgegeven gemiddelde landelijke wachttijd van 6,9 weken blijkt op 8 mei 2024 uit onderzoek in het reserveringsplatform TOP van het CBR dat de werkelijke wachttijd momenteel 17 tot 20 weken is. Bijna een half jaar.
Dan zijn er nog de beweringen en toezeggingen die CBR directeur Pechtold in de media en via het ministerie deed over 100 extra examinatoren. Uit documenten die het CBR op basis van de Wet Open Overheid moest openbaren blijkt dat het CBR er al sinds Corona niet of nauwelijks in slaagt om het jaarlijkse verloop op te vangen.
‘Dit is nog maar het topje van de ijsberg. Er is heel veel meer mis bij het CBR. Hopelijk pakt de nieuwe Tweede Kamer de draad op waar de vorige het heeft laten liggen. Hoe verklaar je anders dat je in 2019 het CBR onder Verscherpt Toezicht vanwege de chaos die er heerst. Je laat daarna een Tweede Kamer commissie onderzoek uitvoeren naar het functioneren van het CBR en nu ga je de wet wijzigen zonder te weten wat het zelfstandig bestuursorgaan allemaal heeft uitgespookt en wat er gedaan is na Corona. Wat de rol is van de misstanden, bemoeienis en angstcultuur vanuit het CBR? Meldingen negeert? schrijft de voorzitter van VCBA in een brief aan Tweede Kamer fracties van PVV, BBB en NSC.
‘Laten we hopen dat deze drie politieke partijen iets geleerd hebben van de rol van ministers, topambtenaren en anderen in de jaren dat het KinderopvangToeslag schandaal, de gevolgen van de gaswinning in Groningen en andere affaires zich manifesteerden. Dat Alexander Pechtold in staat is om ‘mooi weer’ te spelen en met een vlotte babbel alles en iedereen om de tuin leidt zouden enkele van de partijleiders in de nieuwe coalitie toch bekend voor moeten komen?
‘Een topambtenaar van het ministerie van I&W, [Geertje Hegeman, afdelingshoofd Verkeersveiligheid I&W’, red] zegt in een tv-programma van RijschoolPro (hieronder) dat er feitelijk geen/nauwelijks onderzoek is waaruit blijkt dat rijlessen bijdragen aan een hogere verkeersveiligheid. Zou het dan niet raadzaam zijn om dat eerst eens te onderzoeken in plaats van de wet te wijzigen en de rijopleiding zo drastisch te veranderen? Zeker nu uit ons onderzoek blijkt dat het CBR er nu nog een grotere puinhoop van heeft als op het moment dat het onder curatele werd gesteld in 2019?’ lezen de Tweede Kamer fracties in een brief van VCBA.